این مطلب از سایت ندای وکیل به یکی از مهمترین و شایع ترین شکایات در دادگاه های کیفری میپردازد که ضروری است همه افراد در مورد تعریف و شرایط وقوع جرم کلاهبرداری، اطلاعات لازم را داشته باشند.
تقریبا همه افراد به تخصصی بودن شغل وکالت و پیچیدگی های فراوان قوانین آگاه اند و می دانند تشخیص جرایم و به ثمر رساندن شکایت به بهترین شکل آن از عهده افراد عادی و کم اطلاع خارج است. علی رغم این آگاهی بسیار مشاهده می شود که افراد در تشخیص جرم دچار اشتباه میشوند و این موضوع علاوه بر اینکه باعث اتلاف وقت و از دست رفتن بهترین زمان برای جلوگیری از فرار متهم و از بین بردن مدارک وقوع جرم می گردد، ممکن است باعث ضرر و زیان مستقیم یا غیرمستقیم به افراد مختلف شود.
یکی از دلایلی که افراد دچار این اشتباهات میشوند ساده انگاری صورت مساله است مثلا فردی پولی را به حساب شخص دیپری واریز کرده تا در ازای آن طلا یا دلار و… تحویل بگیرد اما هیچ کالایی دریافت نمیکند و پول خود را نیز از دست میدهد، اکثر افراد به راحتی این جرم را کلاهبرداری تشخیص میدهند و احساس میکنند این جرم آنقدر ساده و سرراست است که نیازی به مشاوره با وکیل نیست. در حالی که در مثال گفته شده ما با جرم خیانت در امانت طرفیم که از هر جهت با کلاهبرداری متفاوت است.
این نوع اشتباهات در دادگاه ها فراوان اند اما در این مطلب به یکی از مهمترین آنها یعنی کلاهبرداری میپردزیم و در مورد تعریف و شرایط وقوع جرم کلاهبرداری، توضیحات لازم را بیان خواهیم کرد.
تعریف جرم کلاهبرداری در قانون
طبق اولین ماده قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاص و کلاهبرداری: «هر کس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکت‌ها، تجارتخانه‌ها، کارخانه‌ها، مؤسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیرواقع امیدوار کند و از حوادث و پیشامدهای غیرواقع بترساند، اسم یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل مذکور یا وسایل تقلبی دیگر، وجوه، اموال، اسناد، حوالجات، قبوض، مفاصاحساب و امثال آنها تحصیل کرده و از این راه، مال دیگری را ببرد، کلاهبردار محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبش، به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم میشود.»
ممکن است چندان متوجه مفهوم این جملات نشده باشید اما نگران نباشید در ادامه تعریف ساده تری از جرم کلاهبرداری ارایه کرده و در مورد نکات مهم این قانون صحبت خواهیم کرد.
جرم کلاهبرداری به زبان ساده
زمانی که شخصی با استفاده از وسایل مشخص و ادعاهای دروغ، مالک را فریب دهد به‌گونه‌ای که مالک با رضایت و اختیار خود، مال خود را به او بدهد، جرم کلاهبرداری اتفاق افتاده است بنابراین صرفا دادن چک بلامحل به شما نمیتواند مصداق کلاهبرداری باشد!
در ادامه در مورد عناصر تشکیل دهنده جرم کلاهبرداری بیشتر توضیح خواهیم داد اما در نظر داشته باشید تمامی موارد و عناصر باید اتفاق افتاده باشد تا بتوان کلاهبرداری را ثابت کرد.
عناصر ضروری برای اثبات کلاهبرداری
همانطور که در تعریف جرم کلاهبرداری به آن اشاره شد، سه عنصر در تشکیل کلاهبرداری نوثرند به همین دلیل کلاهبرداری یک جرم مرکب می باشد که شاکی باید همه مواردی که در ادامه بیان میکنیم را به اثبات برساند.
1 استفاده از وسایل متقلبانه
برای اثبات جرم کلاهبرداری اول باید ثابت کنیم که کلاهبردار از وسایل متقلبانه بهره برده است و ترتیب در اینجا مهم است یعنی نمی توان گفت اول مال فرد برده شده است و بعد کلاهبردار از وسایل متقلبانه برای فریب فرد استفاده کرده است.
اما در مورد اینکه وسایل متقلبانه چه چیزهایی میتواند باشد، موارد متفاوتی را میتوان نام برد و بسته به جرمی که رخ داده این وسایل مشخص میگردد بهتر است با یک مثال تا حدودی قضیه را روشن کنیم؛ فرض کنید در یک مهمانی در مورد پرونده ای که در دادسرا دارید صحبت میکنید، فردی جزئیات پرونده را از شما میپرسد و خود را کارمند دادگسنری معرفی میکند در نتیجه اعتماد شما به او جلب شده و به خواسته های وی تن میدهید چند روز بعد فرد از شما مبلغی را طلب میکند تا بتواند مراحل دادرسی را سریع تر پیش ببرد و رای دادگاه را به نفع شما تغییر دهد شما هم مبلغ را پرداخت میکنید و دیگر خبری از آن شخص نمیشود. در این مثال اینکه فرد خود را کارمند دادگستری معرفی کرده است مصداق استفاده از وسایل متقلبانه است.
بنابراین وسیله متقلبانه ماهیت نوعی دارد و نمیتوان مصادیق محدودی برای آن نام برد و بسته به شرایط و کیفیت وقوع جرم میتواند تعیین شود.
2 فریب یا اغفال قربانی
در مثال بالا اینکه فرد خود را کارمند دادگستری معرفی کرده و با استفاده از اصطلاحات حقوقی توانسته اعتماد قربانی را جلب کند به عنوان وسیله در نظر گرفته شد اما اینکه قربانی فریب این ادعاها را خورده و اطلاعات و پول خود را به فرد داده است، عنصر فریب را تشکیل میدهد بنابراین این تصور که وسایل متقلبانه با فریب یکسان است تصور غلطی می باشد.
عنصر فریب بر خلاف وسیله متقلبانه یک عنصر شخصی محسوب میشود یعنی ممکن است فردی در مواجهه با این ادعاها در مثال بالا، فریب نخورد اما شخص دیگری اغفال شود بنابراین ما فریب و اغفال خود شخص را مدنظر قرار میدهیم.
3 بردن مال قربانی
جرم کلاهبرداری یک جرم مقید به نتیجه است یعنی اگر فرد از وسایل متقلبانه استفاده کند و دیگری را فریب دهد اما نتواند پولی دریافت کند یا مالی را در اختیار بگیرد، جرم کلاهبرداری قابل اثبات نیست.
توجه به نکات بالا باعث میشود شما تا حدود زیادی این جرم را بشناسید و در مطلب بعدی در مورد ارکان جرم کلاهبرداری و تفاوت کلاهبرداری با خیانت در امانت توضیحات مفصل تری ارائه خواد شد تا شناخت کامل تری از این جرم داشته باشید. اما یک نکته مهم این است مثال های خاصی از کلاهبرداری وجود دارد که چندان با مطالب گفته شده مطابقت ندارند اما کلاهبرداری محسوب میشوند و در قانون به آنها اشاره شده در مطلب پایانی از سلسله مطالب کلاهبرداری در مورد این مثال های خاص صحبت میکنیم بنابراین حتما بعد از مطالعه این مطلب، مقالات زیر را از سایت ندای وکیل مطالعه نمایید.
ضمنا در نظر داشته باشید که پیچیدگی های اثبات جرم کلاهبرداری از آنچه به آن اشاره شد فراتر است بنابراین حتما در مواجهه با این جرم با وکیل مجرب و کارآزموده مشورت نمایید و تیم حقوقی موسسه ندای وکیل به سرپرستی خانم ندا حسنی، در خدمت شما خواهند بود برای مشاوره و اقدامات حقوقی راجع به جرایم مختلف.
میتوانید در این صفحه فرم تماس با ما را پرکنید تا در اولین فرصت کارشناسان موسسه با شما تماس حاصل نمایند.
