در همه کشورها مالیات یکی از مشخص ترین و رایج ترن وظایف شهروندان محسوب میشود و دولت ها متعهد هستند تا مالیات را در جهت بهبود زندگی شهروندان هزینه کنند.
پیچیدگی های بسیار زیادی در این بین وجود دارد و هر کشوری قوانین متفاوتی برای مالیات وضع کرده است. معمولا در کشورهای پیشرفته مالیات هم بر روی دارایی و هم بر روی درآمد و سود تعریف میشود اما در کشورهای درحال توسعه مثل ایران برای اینکه جذابیت های بیشتری به سرمایه گذاران داده شود مالیات تنها بر روی سود وضع شده است. البته قانون جدید مجلس برای دریافت مالیات از خودرو و خانه های خالی به دنبال تغییر این شرایط است. انگیزه ما برای نوشتن این مطلب افزایش آگاهی شما نسبت به مقوله مالیات و جرم فرار مالیاتی است. موضوعی که در کشور ما مغفول مانده و آمارها نشان میدهد که در کشورهای پیشرفته دنیا مردم آگاهی بسیار بیشتری نسبت به این مقوله دارند واقعیت این است که فرهنگ عمومی ما نسبت به مالیات جای کار دارد جرم انگاری در موضوع فرار مالیاتی آنچنان در جامعه انعکاس ندارد در دنیا به فرد و شرکتی که مالیات نمی پردازد و فرار میکند دید منفی و بسیار بدی وجود دارد و یک عیب بزرگ محسوب میشود اما این موضوع در ایران و در جامعه آنچنان جاافتاده نیست و اهمیت چندانی ندارد.
موضوع مهم بعدی که باید به آن بپردازیم این است که بسیاری از افرادی که متهم به فرار مالیاتی میشوند به خصوص در مورد شرکت های کوچک و استارتاپ ها، ناشی از ناآگاهی است و واقعا شرکت ها قصد فرار از مالیات را ندارند اما به علت عدم آگاهی و عدم استفاده از وکیل در شرکت های کوچک و متوسط باعث شده مجبور شوند جرایم سنگینی را پرداخت نمایند و از این روی به جریان مالی شرکت ها آسیب جدی وارد می شود .
برای افزایش آگاهی در مورد جرم فرار مالیاتی و انواع آن تا انتهای این مطلب همراه ماباشید.
فرار مالیاتی چیست
به هرنوع تلاش و کار قانونی یا غیرقانونی یک کسب‌وکار با هدف پرهیز از پرداخت مالیات قانونی یا کمتر پرداخت نمودن آن، به هر روش که انجام شود، فرار مالیاتی می گویند.
شرکت ها و افراد به دلایل مختلفی به دنبال کم کردن میزان مالیات خود هستند برخی از این دلایل ، فرهنگی و برخی از این دلایل ، مالی و حقوقی است که به هرحال با تعامل بخش خصوصی و مجلس و قوه قضاییه بخشی از مشکلات از بین رفته است اما جای کار بیشتری وجود دارد و باید قوانین مالیات همراه با تحولات شرکت های نوآور تغییر کند. به عنوان مثال معافیت های مالیاتی شرکت های دانش بنیان و عدم پرداخت مالیات در سال اول تاسیس شرکت جزء اتفاقات مثبتی است که در تعامل با شرکت ها در قانون ایجاد شده و ما طبعات مثبت آن را مشاهده میکنیم.
مواد قانونی در جرم انگاری فرار مالیاتی
یکی از مهم ترین مواد قانونی در جرم انگاری فرار مالیاتی مربوط به ماده ۱۹۹ و ۲۰۰ قانون مالیات های مستقیم می شود که بر این اساس، «هر شخص حقیقی یا حقوقی که به‌موجب مقررات این قانون مکلف به کسر و ایصال مالیات مؤدیان دیگر هست در صورت تخلف از انجام وظایف مقرره علاوه بر مسئولیت تضامنی که با مؤدی در پرداخت مالیات خواهد داشت مشمول جریمه‌ای معادل ۲۰ درصد مالیات پرداخت‌نشده خواهد بود.»
بر اساس تبصره یک این ماده ۱۹۹ قانون، حتی برای متخلفان دولتی نیز مجازات پیش بینی شده است .این ماده قانونی بیان می دارد : «در مواردی که مکلفین به کسر مالیات، وزارتخانه، شرکت یا مؤسسه دولتی یا شهرداری باشد مسئولین امر مشمول مجازات مقرر طبق قانون تخلفات اداری خواهند بود.»
انواع روش ها در فرار مالیاتی
در اینجا چند مورد از مهم ترین اقداماتی که افراد برای فرار از پرداخت مالیات قانونی یا کاهش غیرمجاز مبلغ انجام میشود را آورده ایم اما روش های بسیار متنوعی برای اینکار انجام میشود ما قصد آموزش این روش ها را نداریم!
بر اساس قانون اگر فرد با قصد فرار از پرداخت مالیات و با آگاهی ازین کار، مرتکب رفتارهای زیر شود، جرم فرار مالیاتی تحقق پیدا می کند:
- اگر به ترازنامه و حساب سود و زیان یا دفاتر اسناد و مدارکی که برای تشخیص مالیات ملاک عمل هست و برخلاف حقیقت تنظیم شده است، استناد نماید.
- در صورتی که فعالیت اقتصادی و درآمد خود را مخفی کند.
- اگر برای سه سال متوالی (پشت سر هم) اظهارنامه مالیاتی و ترازنامه و حساب سود و زیان ارائه نکند
- اگر مأمور وصول یا کسر مالیات پرداخت کنندگان ، این وظیفه را در مواعد مقرر قانونی انجام ندهد.
- اگر مانع از آن شود که مأموران مالیاتی که به عنوان بازرس مالیاتی مکلف به انجام این امور هستند، به اطلاعات مالیاتی و اقتصادی خود او یا اشخاص ثالث دسترسی داشته باشند
- اگر معاملات و قراردادهای خود را به نام دیگران تنظیم کند یا معاملات و قراردادهای اشخاصی که موظف به پرداخت مالیات هستند را برخلاف واقع به نام خود تنظیم نماید.
- اگر از کارت بازرگانی اشخاص دیگر برای فرار مالیاتی استفاده نماید.
- اگر فعالیت‌های خود را طوری قلمداد نماید که گویا مشمول معافیت مالیاتی بوده اند.
وضعیت فرار مالیاتی در ایران
واقعیت این است که ماهم مثل شما میدانیم که دولت ها در ایران کارآمدی بالایی ندارند و بخش زیادی از بودجه کشور به روش های مختلف هدر میرود اما این توجیح درستی برای فرار مالیاتی نیست چرا که مالیات فقط مربوط به دولت نیست و مالیات دادن همه فعالان اقتصادی منجر به شکل گیری یک روند بسیار مهم در اقتصاد کشور میشود اقتصادی که همچنان آلوده به درآمدهای نفتی است. طبق نظر اقتصاددانان یکی از بهترین درآمدهای هر جامعه مالیات است و رشد درآمدهای مالیاتی نه تنها باعث میشود دولت ها کمتر از بانک مرکزی استقراض کنند و باعث افزایش تورم شوند، بلکه توجه دولت ها به مقوله درآمدهای مالیاتی باعث رشد و شکوفایی فعالیت های اقتصادی خواهد شد .
زمانی که دولت ها ببینند شرکت ها و بنگاه های اقتصادی با وجود مشکلات زیادی که وجود دارد سهم زیادی از درآمدها را محقق کرده اند و باعث کاهش وابستگی کشور به درآمدهای نفتی شده اند توجه بیشتری به کاهش موانع برای تاسیس و رشد شرکت ها خواهند داشت چراکه میخواهند درآمد خودشان را از این محل افزایش دهند.
برخی از شرکت ها برای فرار از مالیات از همان ابتدای تاسیس برخی حساب ها و تراکنش های خود را پنهان میکنند و اصطلاحا دو دفتره هستند یک دفتر حسابداری روزانه که قانونی و برای ارایه به کارشناسان مالیاتی است و یک دفتر دیگر که درآمدهای دیگری را ثبت میکند که قرار نیست درصدی از آن برای بیمه و مالیات کسر شود. اینکار یک عیب بسیار بزرگ دارد اینکه این عدم شفافیت در روندهای جذب سرمایه و در رشد شرکت باعث ایجاد اختلال میشود و ریسک آشکار شدن این شرایط ، همواره سهامداران شرکت را تهدید خواهد کرد.
میزان فرار مالیاتی در ایران بسیار زیاد است تعداد فرار مالیاتی در سال جاری بین ۴۰ تا ۱۰۰ هزار میلیارد تومان اعلام شده است؛ اما براساس آمارگیری مراکز پژوهشی، حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی در اقتصاد وجود دارد که حذف آن، می تواند کسری بودجه دولت را به صفر برساند و اقتصاد کشور رونق پیدا کند.
در ایران، فرار مالیاتی بیشتر از طریق استفاده از کارت های بازرگانی دیگران، صدور فاکتورهای صوری و دو دفتره بودن، حساب های اجاره ای، دستگا‌ه های پوز بی هویت، قاچاق کالا، عدم اعلام سود واقعی، فعالیت های پنهان اقتصادی، دور زدن قانون، کتمان و عدم ارائه اطلاعات شغلی و ممیز محور بودن سازمان مالیات رخ می دهد؛ که به نظر می رسد ممیز محوری اصلی ترین و شایع ترین معضل در مسئله جلوگیری از فرار مالیاتی است.
در این مطلب با قوانین مرتبط با جرم فرار مالیاتی و روش های انجام آن در اقتصاد کشور آشنا شدیم، سعی کردیم شما را از معایب فرار مالیاتی آگاه کنیم و در مورد وضعیت این جرم در کشور صحبت کردیم. اما میدانیم که بسیاری از کسب و کارها به علت ناآگاهی گرفتار جرایم مالیاتی میشوند اگر در این زمینه سوالاتی دارید و یا نیاز به راهنمایی های حقوقی دارید کارشناسان حقوقی با تجربه موسسه ندای وکیل در کنار شما خواهند بود و میتوانید از پتانسیل موسسسه ما برای جلوگیری از محکومیت های سنگین در پرونده های مالیاتی استفاده کنید.
با پر کردن فرم تماس با ما کارشناسان موسسه با شما در تماس خواهند بود.
در مطلب جداگانه‌ای در مورد فرار مالیاتی در مشاغل و کسب و کارهای مختلف توضیحات مفصلی ارایه کرده‌ایم حتما این مطلب را مطالعه نمایید.
همچنین از طریق صفحه موسسه ندای وکیل در اینستاگرام نیز میتوانید با ما در ارتباط باشید.
