در مطلب قبلی در مورد جرم فرار مالیاتی و وضعیت مالیات در ایران نکات مفصلی بیان شد و برخی قوانین مرتبط با این جرم را بررسی کردیم. در این مطلب بیشتر در مورد این جرم توضیح خواهیم داد و با تمرکز بر گروه مشاغل مختلف این موضوع را بررسی خواهیم کرد چراکه برای کاهش میزان فرار مالیاتی باید مشاغل مختلف بررسی شوند و از طریق پر کردن خلا های قانونی در مورد هرکدام از این مشاغل، میزان فرارهای مالیاتی کاهش پیدا کند.
طبق آمارهای رسمی فرار مالیاتی در ایران در بازه سال‌های ۱۳۵۷- ۱۳۹۷ به طور میانگین سهم ۱۱ درصدی از تولید ناخالص داخلی داشته است که عدد بسیار بزرگی محسوب میشود برای مقایسه جالب است بدانید که کل سهم مالیات از تولید ناخالص کشور ما در سال ۱۳۹۷، تنها هفت درصد بوده است. این درحالی است که این میزان در جهان حدودا ۱۴ درصد است و در کشورهای اروپایی معادل ۱۹ درصد است.
برخی تخمین ها از عدد ۱۵۰ هزار میلیارد تومانی برای فرار مالیاتی حکایت دارد که اگر این عدد به درآمدهای مالیاتی اضافه میشد شاید هرگز دولت ها به استقراض از صندوق توسعه ملی و بانک مرکزی روی نمی آوردند که بخش زیادی از تورم کشور ناشی از همین استقراض های کلان است.
بنابراین مهم است که این موضوع فرار مالیاتی یک بار برای همیشه حل شود و کسب و کارها و مشاغل شفاف شوند.
مواد قانونی ۱۹۹، ۲۰۰، ۲۰۱ و ۲۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم
بر اساس ماده ۱۹۹ قانون مالیات های مستقیم؛ هرگاه هر یک از مشمولین مالیات این فصل اظهارنامه تسلیم نکند و یا با تسلیم آن از ذکر قسمتی از اموال در اظهارنامه خودداری نماید موظف به پرداخت جریمه‌ای معادل ۵% قیمت اموال اظهار نشده طبق تشخیص قطعی خواهد شد و در صورت تسلیم اظهارنامه خلاف واقع موظف به پرداخت جریمه‌ای معادل دو و نیم درصد مابه‌التفاوت بهای مندرج در اظهارنامه با رقم مورد تشخیص دارایی که ملاک احتساب مالیاتی قطعی خواهد شد.
تبصره – جرایم مذکور نسبت به سهم الارث به هریک از وراث تعلق می گیرد و در هر حال از یک برابر مالیات هر یک از آن ها بیشتر نخواهد شد و هر یک از وراث که از پرداخت مالیات معاف شود نسبت به سهم خود از پرداخت جریمه نیز معاف خواهد بود.
در باب تاخیر در پرداخت نیز ماده ۲۰۰ همان قانون تعیین نموده؛ برای تأخیر در پرداخت مالیات موضوع این فصل زیان دیرکرد به میزان سه چهارم یک درصد (۷۵%) در ماه از تاریخ سررسید و نسبت به ما به الاختلاف از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص احتساب و وصول خواهد شد و مدت کمتر از ۱۵ روز به حساب نمی آید و از پانزده روز به بالا یک ماه محاسبه خواهد شد.
تبصره – در صورتی که وارث با ارائه اسناد و مدارک به عذر عدم دسترسی به سهم الارث برای پرداخت مالیات تقاضای مهلت بیشتر کند و ممیز مالیاتی عذر او را موجه تشخیص دهد با تأیید سرممیز و موافقت ممیز کل، مهلت متناسبی برای تأدیه مالیات به او داده خواهد شد و در این صورت از پرداخت زیان دیرکرد در مهلت معاف می شود.
طبق ماده ۲۰۱ قانون مالیات مستقیم؛ هر كس به قصد فرار از پرداخت ماليات از روی آگاهی و عمد به ترازنامه و حساب سود و زيان يا به دفاتر و اسناد و مداركی كه به منظور تشخيص ماليات ملاک عمل می باشد و بر خلاف حقيقت تهيه يا تنظيم شده استناد نمايد به حبس از سه ماه تا دو سال محكوم خواهد شد.
مدير يا مديران مسئول اشخاص حقوقی كه به سبب خودداری از انجام تكاليف تعیین شده راجع به تسليم اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زيان و دفاتر و اسناد مدارک باعث تشخيص درآمد. اشخاص مذكور به كمتر از ميزان واقعی گردند و اين امر به موجب اسناد و دلايل محرز شود مشمول مجازات مقرر در اين ماده خواهند بود.
همچنین بر اساس ماده ۲۰۲ قانون فوق؛ وزارت امور اقتصادی و دارايی می تواند از خروج بدهكاران مالياتی كه ميزان بدهی آن ها از يك صد هزار تومان (يك ميليون ريال ) بيشتر است از كشور جلوگيری نمايد. حكم اين ماده در مورد مدير يا مديران مسئول اشخاص حقوقی خصوصی بابت بدهی مالياتی شخص حقوقی اعم از ماليات بر درآمد شخص حقوقی يا ماليات هايی كه به سبب اين قانون شخص حقوقی مكلف است به كسر و ايصال آن می باشد و مربوط به دوران مديريت آنان بوده نيز جاری است . مراجع ذيربط با اعلام وزارت مزبور مكلف به اجرای اين ماده می باشند.
تبصره ۱ – در مواردی كه بدهی مالياتی قطعی نشده باشد حكم اين ماده در صورت سپردن تضمين معتبر جاری نخواهد بود.
تبصره ۲ – در صورتی كه موديان مالياتی به قصد فرار از پرداخت ماليات اقدام به نقل و انتقال اموال خود به همسر و يا فرزندان نمايند وزارت امور اقتصادي و دارايی می تواند نسبت به ابطال اسناد مذكور از طريق مراجع قضايی اقدام کنند.
مشاغلی که بیشترین میزان فرار مالیاتی را انجام میدهند
دارندگان کارت های بازرگانی اجاره ای، عده ای از پزشکان و وکلا و مالکان خانه های بدون سکنه بیشترین میزا فرار مالیاتی را دارند. تنها در مورد گروه اول یعنی دارندگان کارت های بازرگانی، طی آخرین اظهار نظر سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، ۲۸ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی وجود دارد که همه آن ها به سبب صدور کارت های یک بار مصرف یا همان کارت های اجاره ای بازرگانی است.
بررسی فرار مالیاتی در بین پزشکان
یکی از مواردی که همواره در مورد پزشکان مطرح میشود عدم استفاده مطب ها از دستگاه های کارتخوان بوده است. پول نقد یکی از مواردی است که بسیار سخت ردیابی میشود و نمیتوان مالیات آن را دریافت کرد برخی پزشکان نیز با سوء استفاده از این موضوع مبالغ بسیار کمتری در مقایسه با درآمدشان را به عنوان مالیات پرداخت میکردند.
عدم وجود دسنگاه پوز یا کارتخوان در مطب ها موجب نارضایتی مردم هم شده چرا که امروزه و به طور معمول کسی از پول نقد استفاده نمیکند. با وجود اعتراضات زیاد سازمان امور مالیاتی و مردم هنوز هم برخی پزشکان از این روش نخ نما شده برای فرار مالیاتی استفاده میکنند اما ساماندهی دستگاه های کارتخوان توسط سازمان امور مالیاتی باعث شده این موضوع بهبود پیدا کند و درآمدهای کشور از مالیات پزشکان افزایش یابد.
همچنین طرح نسخه های الکترونیکی نیز باعث میشود درآمد پزشکان شفاف تر شود چرا که مشخص است هر پزشک چند نفر را وبزیت کرده و چه تعداد نسخه صادر کرده است امیدواریم این طرح نیز به زودی مورد بهره برداری عمومی قرار گیرد.
ضمنا سازمان امور مالیاتی صریحا اعلام کرده است که مردم می‌توانند در صورت نبودن کارتخوان در مطب یک پزشک، به شماره ۱۵۲۶ اطلاع دهند تا پیگیری و برخوردهای لازم از سوی سازمان انجام پذیرد.
فرار مالیاتی وکلا و کارشناسان حقوقی
برخی آمارها از رقم هشت تا دوازده هزار میلیارد تومانی از فرار مالیاتی برخی از وکلا حکایت دارد هرچند نمیتوان رقم مشخص و دقیقی برای این عدد بیان کرد چراکه رقم های دریافتی مشخص نیست و غیرشفاف است.
متاسفانه در فضای وکالت مشکلات متعددی وجود دارد که باعث میشود برخی از وکلا درآمدهای بسیار زیادی داشته باشند و تعداد بسیار زیادی از وکلای مجرب با کمبود پرونده های حقوقی مواجه باشند. معمولا کسب و کارها از ابتدای فعالیت مشاور و کارشناس حقوقی ندارند و زمانی که دچار مشکلات حقوقی بزرگ میشوند به دنبال وکلای بسیار مشهور میگردند و هر رقمی که مطالبه شود را پرداخت میکنند تا از این مشکلات عبور کنند در حالی که به راحتی میشد از وقوع این مشکلات جلوگیری کرد. توصیه ما به شما این است که از موسسات و دفاتر حقوقی ثبت شده برای پرونده های خود استفاده کنید و ظرفیت هایی که موسساتی مثل موسسه ندای وکیل برای مشاوره حقوقی امور قرارداد ها و شرکت ها ایجاد کرده کمک میکند با صرف کمترین هزینه از وقوع مشکلات بزرگ و زمانبر جلوگیری کنید.
به نظر میرسد که استفاده به موقع از مشاوره وکیل دادگستری یکی از مواردی است که باعث میشود برخی مشکلات مربوط به فرار مالیاتی کاهش پیدا کند. همچنین مردم نیز باید با حقوق خود آشنا باشند. اینکه اقشار مختلف جامعه در هر کسب و کاری با نظارت جمعی مردم و مشتریان روبه رو شود مهمترین عامل برای جلوگیری از این تخلفات است.
دریافت مالیات از مالکان خانه های خالی
معمولا سرمایه داران بزرگ از راه خرید خانه و واحد های تجاری نسبت به حفظ ارزش دارایی خود اقدام میکنند به خصوص با مشکلات مربوط به کاهش روزافزون ارزش پول ملی، این روش متداول تر از قبل شده است از این گذشته برخی فعالان و سوداگران بازار مسکن با خریداری تعداد بسیار زیادی واحد مسکونی اقدام به کنترل قیمت در بازار میکنند. این افراد چندین هزار واحد مسکونی را در اختیار دارند و این واحد ها را در بازار اجاره یا فروش عرضه نمیکنند و باعث به هم خوردن نسبت بین عرضه و تقاضا در بازار میشوند. همه این موارد در کنار عدم نفع دولت از مالیات این خانه ها باعث شده مجلس به دنبال وضع قانون مالیات بر خانه های خالی باشد که اقدام کاملا منطقی و درستی محسوب میشود.
اجرای این قانون به شکل صحیح باعث میشود درآمد دولت افزایش یابد و تعداد بسیار زیادی واحد مسکونی به چرخه اجاره و خرید و فروش وارد شوند و قیمت ها کمی متعادل تر شود هرچند متاسفانه با وجود تاسیس این قانون در تاریخ ۵ آذر ۱۳۹۹، هنوز درآمدی از این محل محقق نشده است .
موارد بیان شده در این مطلب بخشی از دلایل کمبود درآمدهای مالیاتی در نظام اقتصادی کشور محسوب میشوند. امیدواریم افراد و کسب و کارها نسبت به قوانین اشراف کامل پیدا کنند و دچار مشکلات مالیاتی نشوند اما اگر درگیر چنین پرونده های هستید با ما در ارتباط باشید. همچنین از خدمات موسسه ندای وکیل برای ارایه مشاوره حقوقی به کسب و کارها میتوانید بهره مند شوید تا درگیر جرایم مالیاتی نشوید.
همچنین از طریق صفحه سرکار خانم ندا حسنی وکیل باتجربه و پایه یک دادگستری در اینستاگرام نیز میتوانید با ما در ارتباط باشید.
